نماد ........................................................................................................
نماد، در واقع نام اختصاري شرکت هاي پذيرفته شده در بورس است. براي مثال، نماد شرکت پتروشيمي خارک در بورس، شخارک (به کسر ش) است. حرف اول نماد، برگرفته از صنعتي است که شرکت در آن قرار دارد و بخش دوم نماد، در واقع خلاصه نام شرکت است. مثلا در نماد شخارک، حرف ش بيانگر صنعت شيميايي و کلمه خارک، مخفف عبارت پتروشيمي خارک است. فعالان بورس، عمدتا بجاي استفاده از نام کامل شرکت ها، نماد آنها را بکار مي برند.
توقف نماد ........................................................................................................
گاهی اوقات، معاملات سهام برخي شرکت ها در بورس بصورت موقتي، متوقف مي شود. در اين حالت، اصطلاحا مي گويند نماد شرکت متوقف شده است. عمدتا بورس زماني نماد يک شرکت را متوقف مي کند که رويدادي حائز اهميت درخصوص آن شرکت اتفاق افتاده باشد، به نحوي که اين رويداد بتواند موجب افزايش يا کاهش بيش از اندازه قيمت سهام شرکت شود. براي مثال، قبل از برگزاري مجامع ساليانه شرکت، نماد آن شرکت متوقف مي شود، زيرا در مجمع ساليانه، سود سهامداران مشخص خواهد شد و اين موضوع، مي تواند بر قيمت سهم بعد از مجمع، تأثير زيادي داشته باشد. طبيعتا توقف نماد در اينگونه موارد، به سرمايه گذاران اجازه مي دهد تا پس از انتشار اطلاعات کامل و شفاف شدن وضعيت شرکت، در شرايط يکسان و عادلانـه، درخصوص خريد، فروش و يا نگهداري آن سهم تصميم گيري کنند.
مجمع ........................................................................................................
به گردهمايي سهامداران و مديران شرکت که به منظور تصميم گيري درخصوص مسائل مهم شرکت برگزار مي شود، مجمـع گفته مي شود. سهامداران شرکت، متناسب با ميزان سهم خود، در مجامع حق رأي دارنـد. هيئت مديره شرکت موظف است حداقل 10 روز قبل از برگزاري مجمع، آگهي برگزاري مجمع را در روزنامه کثيرالانتشاري که به عنوان روزنامه رسمي شرکت انتخاب شده است، منتشر کند تا سهامداران از اين موضوع مطلع شوند. مجامع شرکت ها به دو دستـه تقسيم مي شوند:
1- مجمع عادي ساليانه
2- مجمع فوق العاده
1- مجمع عادي ساليانه
هيئت مديره شرکت موظف است هر سال يک بار، سهامداران شرکت را دعوت کرده و گزارش عملکرد ساليانه خود را به سهامداران ارائه نمايد. به اين گردهمايي، مجمع عمومي ساليانه گفته مي شود. در مجمع عمومي ساليانه، همچنين درخصوص موارد مهمي مانند ميزان سود تقسيمي به سهامداران و انتخاب اعضاي هيئت مديره، رأي گيري مي شود.
2- مجمع فوق العاده
بجز مجمع ساليانـه، هر مجمع ديگري که توسط شرکت برگزار شود، مجمع فوق العاده نام دارد. در مجامع فوق العاده عمدتا در خصوص مواردي مانند افزايش سرمايه شرکت، تغيير نشاني و نام شرکت و... تصميم گيري مي شود.
سال مالـي ........................................................................................................
منظور از سال مالي، دوره يک ساله اي است که مبناي محاسبه سود و زيان و ساير گزارش هاي مالي شرکت مي باشد. سال مالي در بسياري از شرکت ها، از ابتداي فروردين تا پايان اسفند است، اما برخي از شرکت ها، براساس نوع فعاليت خود، سال مالي خود را زمان ديگري، مثلا از ابتداي مهر تا پايان شهريور سال بعد، تعيين مي کنند. در پايان سال مالي، مجمع ساليانه شرکت برگزار و عملکرد هيئت مديره در طول سال مالـي، مورد ارزيابي سهامداران قرار مي گيرد. هيئت مديره شرکت موظف است حداکثر ظرف مدت 4 ماه پس از پايان سال مالي شرکت، مجمع عادي ساليانـه را برگزار کند.
صورت سود و زيان ........................................................................................................
حتما به خاطر داريد که گفتيم يکي از مهمترين معيـارها براي انتخاب سهام يک شرکت، ميزان سودآوري آن شرکت است. طبيعتا هر اندازه ميزان سودآوري يک شرکت در مقايسه با قيمت سهام آن شرکت در بورس، بيشتر باشد، مي تواند يکي از نشانه هاي ارزنده بودن سهم باشد. اما چگونه مي شود از ميزان سودآوري يک شرکت مطلع شد؟ صورت سود و زيان، بخوبي بيانگر ميزان سود يک شرکت در پايان سال مالي است. شرکت ها موظفند در پايان سال مالي، صورت صورت و زيان خود را منتشر و از اين طريق، ميزان سودآوري خود را به سهامداران اطلاع دهند. در صورت سود و زيان، مواردي مانند ميزان فروش شرکت ها، ميزان هزينه هاي آنها و ساير اطلاعات با اهميت مربوط به عملکرد شرکت قابل مشاهده است. سهامداران براي مشاهده صورت سود و زيان شرکت ها، مي توانند به پايگاه اينترنتي www.codal.ir (خوانده شود کدال نقطه آي آر) مراجعه کنند.
ترازنامه ........................................................................................................
در بيان عوامل تعيين کننده در قيمت سهام، توضيح داديم که سرمايه گذاران بايد علاوه بر سودآوري شرکت، به ميزان دارايي‌ها و بدهي‌هاي شرکت نيز توجه داشته باشند. طبيعتا براي يک سرمايه گذار مهم است که بداند شرکتي که قصد دارد در آن سرمايه‌گذاري کند، چه ميزان دارايي، اعم از پول نقد، ملک، ماشين‌آلات و... دارد. ميزان بدهي‌ها و تعهدات شرکت به بانک‌ها، تأمين‌کنندگان مواد اوليه و... چقدر است؟ و در مجموع، آنچه که به عنوان سرمايه سهامداران شرکت يا اصطلاحا، حقوق صاحبان سهام، پس از کسر بدهي‌هاي شرکت از دارايي‌هاي آن باقي مي‌ماند، چقدر است؟ همه اين اطلاعات، از طريق مطالعه ترازنامه شرکت قابل مشاهده است. در واقع، ترازنامه که همانند صورت سود و زيان، در پايان دوره مالي شرکت براي اطلاع سهامداران منتشر مي‌شود، همانند يک تصوير واضح و شفاف، وضعيت شرکت را ازنظر ميزان دارايي‌ها، بدهي‌ها و حقوق صاحبان سهام نشان مي‌دهد. سرمايه‌گذاران براي مشاهده ترازنامه شرکت‌ها نيز همانند صورت سود و زيان، مي‌توانند به پايگاه اينترنتي www.codal.ir مراجعه کنند.
سود هر سهـم (EPS)........................................................................................................
اگر کل سودي را که شرکت در پايان سال مالي خود، بدست مي آورد، بر تعداد سهام منتشر شده توسط شرکت تقسيم کنيم، عدد حاصل بيانگر سود هر سهم است. براي مثال، اگر براساس اطلاعات مندرج در صورت سود و زيان، کل سود خالص شرکت در پايان سال مالي 500 ميليون تومان و تعداد سهام شرکت هم يک ميليون سهم باشد، سود هر سهم 500 تومان خواهد بود:
500=1000000 ÷ 500000000
سود تقسيمي هر سهـم (DPS)........................................................................................................
اگر به خاطر داشته باشيد، گفتيم که شرکت ها، لزوما همه سودي را که در پايان سال مالي بدست مي آورند، بين سهامداران توزيع نمي کنند و بخشي از آن را براي اجراي برنامه هاي توسعه اي شرکت، نگه مي دارند. ميزان سودي که به ازاي هر سهـم، بين سهامداران توزيع مي شود، سود تقسيمي هر سهم يا اصطلاحا DPS مي گويند. اگر در مثال قبل، شرکت به ازاي هر سهم، 300 تومان از 500 تومان سود را توزيع کند، DPS شرکت 300 تومان خواهد بود. تصميم گيري درخصوص ميزان تقسيم سود، در مجمع عادي ساليانه و با رأي گيري از سهامداران انجام مي شود. پس از تصويب مبلغ سود تقسيمي، شرکت موظف است حداکثر ظرف مدت 8 ماه، اين مبلغ را به سهامداران بپردازد. البته معمولا شرکت ها سود سهامداران خرد را زودتر از اين موعد، پرداخت مي کنند. منظور از سهامداران خرد، سهامداراني است که در مقايسه با سهمداران عمده، تعداد کمي از سهام شرکت را در اختيار دارند. سود تقسيمي هر سهم، به افرادي تعلق مي گيرد که در زمان برگزاري مجمع شرکت، سهام آن شرکت را در اختيار داشته باشنـد. لازم به ذکر است که شرکت‌ها، سياست‌هاي متفاوتي درخصوص تقسيم سود دارند، برخي ترجيح مي‌دهند بيشتر سود سهام را بين سهامداران تقسيم کنند، اما برخي ديگر درصد کمي از سود را تقسيم کرده و بخش عمده آن را به تأمين نقدينگي مورد نياز براي انجام طرح‌هاي توسعه‌اي، اختصاص مي‌دهند. سرمايه‌گذاران بايد هنگام انتخاب سهام، به سياست شرکت در توزيع سود توجه داشته باشند، براي مثال، افرادي که دريافت سود مستمر براي آنها مطلوبيت دارد، ترجيح مي‌دهند سهام شرکت‌هايي را بخرند که سود تقسيمي آنها بيشتر است، اما افرادي که ديد بلندمدت‌تري دارند، بيشتر به سراغ شرکت‌هايي مي‌روند که بجاي درصد تقسيم سود زياد، بخش عمده سود ساليانه را صرف توسعه فعاليت‌هاي شرکت ميکنند.
پيش بيني سود ........................................................................................................
شرکت ها معمولا در پايان هر سال مالي، بودجه سال آينده خود را منتشر ميکنند. يکي از مهمترين اطلاعات مندرج در بودجه شرکت ها، پيش بيني مقدار سود هر سهم آنان است، به عنوان مثال، شرکت الف در پايان سال 1391 پيش بيني مي کند که در پايان سال مالي 1392، به ازاي هر سهم، 100 تومان سود بدست آورد. اين پيش بيني براي سرمايه گذاران حائز اهميت است، زيرا مي تواند چشم انداز شرکت را حداقل براي يک سال آينده، مشخص نمايد.
تعديل سـود ........................................................................................................
شرکت هاي پذيرفته شده در بورس موظفند بصورت مستمر و در دوره هاي سه ماهه (کنترل شود)، عملکرد واقعي خود را بررسي کرده و ضمن مقايسه عملکرد واقعي با بودجه پيش بيني شده، پيش بيني جديد خود از ميزان سودآوري شرکت را بر اساس عملکرد واقعي به بازار منعکس کنند. به عنوان مثال، شرکت الف پيش بيني کرده است که در پايان سال مالي 1392، 100 تومان سود به ازاي هر سهم بدست آورد. اما پس از گذشت سه ماه از فعاليت شرکت و با بررسي عملکرد اين سه ماه، پيش بيني خود را تغيير داده و از 100 تومان به 110 تومان افزايش مي دهد. همين شرکت ممکن است پس از بررسي عملکرد شش ماهه خود، به اين نتيجه برسد که سود 110 توماني قابل تحقق نيست و پيش بيني سود شرکت، بايد به 95 تومان کاهش يابد. تغييرات اينچنيني در سود پيش بيني شده را اصطلاحا تعديل سود مي گويند. سرمايه گذاران بايد بايد همواره در تصميم گيري هاي خود، به تعديل سود سهام توجه داشته باشند.
درصد تحقق سـود ........................................................................................................
شرکت الف را درنظر بگيريد. اين شرکت در ابتداي سال 92 پيش بيني کرده بود که در پايان سال، 100 تومان سود به ازاي هر سهم بدست آورد. اگر در پايان سال، ميزان سود تحقق يافته اين شرکت به ازاي هر سهم، 95 تومان باشد، به اين معناست که شرکت الف توانسته است 95 درصد سود پيش بيني شده خود را محقق کند. هر اندازه درصد تحقق سود يک شرکت بالاتر باشد، نشان دهنده پيش بيني دقيق تر و عملکرد بهتر آن شرکت خواهد بود.
صف خريد و صف فروش ........................................................................................................
وقتي حجم تقاضا براي يک سهم در بورس، از حجم عرضه آن سهم بيشتر باشد، براي آن سهم صف خريد تشکيل مي شود. تشکيل صف خريد براي يک سهم نشان دهنده اقبال سرمايه گذاران به آن سهم است. در نقطه مقابل، وقتي حجم عرضـه يک سهم در بورس، بيشتر از حجم تقاضا براي آن سهم باشد، براي سهم مذکور صف فروش شکل مي گيرد. تشکيل صف فروش براي يک سهم، مي تواند حاکي از بي رغبتي سرمايه گذاران به آن سهـم است. البته ذکر اين نکته ضروري است که هر اندازه ميزان نقدشوندگي در يک بورس بيشتر باشد، از حجم صف‌هي خريد و فروش سهام در آن بورس کاسته خواهد شد، زيرا در همه شرايط اعم از افزايش و کاهش قيمت سهام، همواره متقاضي براي سهام وجـود دارد و اين، يعني روان‌بودن فرايند معاملات در بورس و قابليت نقدشوندگي بالا. در بورس ايران نيز در سال هاي اخير، ميزان نقدشوندگي بازار افزايش و از حجم صف‌هاي خريد و فروش، تا حد زيـادي کاسته شده است. نکته جالب و البته مهم درباره صف خريد و فروش اين است که باتوجه به تأثير لحظه‌اي و بسيار سريع اطلاعات بر ميزان عرضه و تقاضاي سهام در بورس، معمولا بلافاصله پس از انتشار يک اطلاعات حائز اهميت درخصوص سهام، صف خريد يا فروش براي آن سهم تشکيل مي‌شود، بنابراين سرعت عمل سرمايه‌گذاران در تصميم‌گيري براي خريد و فروش يک سهم در موفقيت آنها براي سرمايه‌گذاري بسيار حائز اهميت است. براي مثال، انتشار خبري درخصوص آزادسازي نرخ سيمان، مي‌تواند موجب انتظار سرمايه‌گذاران براي افراد درآمد و سودآوري شرکت‌هاي سيماني و در نتيجه، افزايش تقاضاي آنها براي خريد سهام شود و همين امر، در فاصله کوتاهي، تشکيل صف خريد و افزايش قيمت سهام شرکت‌هاي سيماني را بدنبال خواهد داشت، بنابراين سرمايه گذاراني که زودتر از ديگران براي خريد اين سهم اقدام کنند، طبيعتا بيشتر از ديگران سود بدست خواهند آورد.
دامنه نوسان ........................................................................................................
منظور از دامنه نوسان، حداکثر افزايش يا کاهشي است که قيمت سهام شرکت، در يک روز مي تواند داشته باشد. در حال حاضر، دامنه نوسان قيمت سهام در بورس تهران، 4 درصد و دامنه نوسان قيمت سهام در فرابورس، 5 درصد است (کنترل شود)، به اين معنا که مثلا اگر قيمت سهم الف در بورس تهران، در ابتداي روز 200 تومان باشد، قيمت اين سهم در پايان ساعت معاملات حداکثر مي تواند 8 تومان افزايش و يا 8 تومان کاهش داشته باشد (8=0.04*200). دامنه نوسان با اين هدف تعيين شده است که در مواقع بحراني يا در مواردي که بازار، تحت تأثير رفتارهاي هيجانـي برخي سهامداران، بويژه سهامداران خرد قرار دارد، از بروز نوسانات شديد در قيمت سهام و در نتيجه، ضرر و زيـان هنگفت سهامداران جلوگيري شـود. البته شرکت هايي که نماد آنها مدتـي متوقف شده است، پس از بازگشايـي نماد مشمول دامنه نوسان نمي شونـد، زيـرا اطلاعات با اهميتي که نماد شرکت به خاطـر آن متوقف شده است، ممکن است تأثيري، بيش از دامنه نوسان تعيين شده بر قيمت سهم داشته باشد و طبيعي است که براساس سازوکار حراج، بايد اجازه داده شود تا اطلاعات، تأثير واقعي خود را بر ميزان عرضه و تقاضا و در نتيجه قيمت سهام بگذارد، هرچند اين تأثيـر بيشتـر از دامنه مجـاز نوسـان روزانه باشد.
حجم مبنـا ........................................................................................................
حجم مبنـا، حداقل تعداد سهام يک شرکت است که بايد در طول روز، معامله شود تا قيمت آن سهم، بتوانـد براساس سقف دامنه نوسان، افزايش يا کاهش يابد. بنابراين، درصورتي که تعداد سهام معامله شده يک شرکت در طول روز، کمتر از حجم مبنا باشد، به همان نسبت درصد نوسان قيمت آن سهم نيز کاهش خواهد يافت. در حال حاضر، حجم مبناي شرکت هاي پذيرفته شده در بورس، 0.0008 (هشت ده هزارم) است (اين عدد کنترل شود)، بنابراين، اگر به عنوان مثال تعداد کل سهام يک شرکت پذيرفته شده در بورس 20 ميليون سهم باشد، تنها درصورتي قيمت سهام اين شرکت در طول يک روز مي تواند 4 درصد افزايش يا کاهش داشته باشد که حداقل 16 هزار سهم شرکت الف در طول روز، مورد داد و ستد قرار گيرد.
16000=0.0008*20000000
هدف از تعيين حجم مبنا، اين است که سرمايه گذاران اطمينان داشته باشند نوسانات قيمت سهام، در نتيجه خريد و فروش تعداد مشخص و قابل توجهي سهام صورت گرفته است، چراکه در غير اينصورت، معامله حتـي چند عدد سهم يک شرکت، مي تواند قيمت سهام اين شرکت در بورس را تحت تأثير قرار داده و منجر به ايجاد قيمت هاي غيرواقعي و کاذب در بورس شود.
قيمت پاياني سهـم ........................................................................................................
قيمت پايانـي سهام يک شرکت، در واقع ميانگين قيمت‌هايي است که آن سهم در طول روز، براساس آن قيمت‌ها مورد داد و ستد قرار گرفته است. البته سامانه معاملاتي بورس پس از محاسبه ميانگين قيمت سهم در طول روز، بصورت خودکار بررسي مي‌کند که آيا ميزان معاملات سهم نيز به اندازه حجم مبنا بوده است يا خير؟ طبيعتا اگر حجم معاملات سهم حداقل به اندازه حجم مبنا بوده باشد، ميانگين محاسبه شده، به عنوان قيمت پاياني سهم در سامانه معاملات ثبت خواهد شد، اما اگر حجم معاملات سهم از حجم مبنا کمتر باشد، به همان نسبت از ميزان افزايش يا کاهش قيمت سهم هم کاسته شده و قيمت پاياني، بر اين اساس محاسبه و در سامانه معاملات ثبت مي‌شود.
به عنوان مثال، فرض کنيد قيمت سهم الف در ابتداي روز شنبه، 200 تومان و ميانگين قيمت معاملات اين سهم در طول روز شنبه نيز 206 تومان باشد. بنابراين، ميانگين قيمت سهم در پايان روز شنبه، در مقايسه با ابتداي روز، 6 تومان، يعني 3 درصد رشد داشته است. حال اگر تعداد سهام معامله شده شده شرکت الف در طول روز شنبه، برابر با حجم مبنا باشد، قيمت پاياني سهم در روز شنبه، همان 206 تومان خواهد بود، اما اگر تعداد سهام معامله شده شرکت الف، تنها معادل نصف حجم مبناي تعيين شده براي اين سهم باشد، طبيعتا ميزان افزايش سهم نيز از 6 تومان، به 3 تومان کاهش يافته و قيمت پاياني سهم در روز شنبه، 203 تومان تعيين خواهد شد. لازم به ذکر است که قيمت پاياني سهم در يک روز، به عنوان قيمت پايه آن سهم در ابتداي روز بعد، در سامانه معاملات بورس درنظر گرفته مي‌شود.
منبع:
http://training.irvex.ir
کاربر گرامی :
